Upadki są jedną z poważnych przyczyn utraty sprawności, szczególnie wśród osób starszych. Do większości upadków dochodzi podczas wykonywania prostych czynności np.: wstawanie, siadanie, pochylanie się czy chodzenie.

Przyczyny upadków można podzielić na:

• wewnętrzne - wynikające ze stanu chorobowego pacjenta, zaburzeń w obrębie organizmu, wieku
• zewnętrzne – związane z warunkami pobytu w szpitalu lub domu.

Czynniki wewnętrzne wynikają z:

• zmian inwolucyjnych usposabiających ludzi starszych do upadku; dotyczą narządów zmysłu, które biorą udział w kontroli postawy; wzroku, słuchu, równowagi, układu nerwowego i mięśniowo –szkieletowego,
• upośledzenia wzroku wywołanymi różnymi chorobami, które powodują obniżenie adaptacji do ciemności i ostrego światła, widzenia przestrzennego,
• zmian zwłaszcza u osób starszych w obrębie układu mięśniowego, które polegają na zaniku komórek mięśniowych, osłabieniu siły mięśniowej,
• stanów udarowych, które w różnym stopniu upośledzają sprawność motoryczną chorych,
• zaburzeń rytmu serca,
• niewydolności kręgowo podstawnej,
• zaburzeń chodu,
• założonych opatrunków gipsowych
• upadków w przeszłości, które predysponują do ryzyka upadku
• każdej choroby infekcyjnej np. zapalenia dróg moczowych, nietrzymania moczu, które pogarszają stan ogólny i sprawność pacjenta

1. Profilaktyka ryzyka upadków pacjentów podczas pobytu w szpitalu
   • Używaj stabilnego obuwia na płaskim obcasie,
   • Unikaj śliskich i mokrych powierzchni,
   • Zwracaj uwagę na znaki ostrzegawcze wskazujące mokrą podłogę,
   • Przestrzegaj zaleceń personelu (zakazu chodzenia, nakazu chodzenia wg wyuczonego przez rehabilitanta schematu),
   • Jeżeli masz trudności z poruszaniem się, wychodząc do toalety pamiętaj o kulach, balkoniku, poproś rehabilitanta, pielęgniarkę, rodzinę o pomoc
   • Zachowaj ostrożność podczas chodzenia w okolicy drzwi otwierających się na zewnątrz,
   • Podczas leżenia w łóżku nie wychylaj się po przedmioty leżące na podłodze, wezwij dzwonkiem personel,
   • Podczas kąpieli w łazience korzystaj z dostępnego w oddziale wózka toaletowego lub wykonaj kąpiel z pomocą innych osób (pielęgniarka, rodzina itp.),
   • W przypadku wystąpienia zawrotów głowy powiadom pielęgniarkę,
   • Po dłuższym leżeniu w łóżku, wstawaj z łóżka stopniowo tj.: usiądź na łóżku, opuść nogi, powoli wstań.
   • W przypadku trudności z chodzeniem po wypisie poproś o wózek inwalidzki w celu odwiezienia do samochodu.
2. Zapobieganie upadkom w domu
   Poniższe porady zawierają przykładowe możliwości zabezpieczające osobę starszą, niepełnosprawną przed upadkiem. Do Państwa decyzji pozostawiamy, które z nich są możliwe do wprowadzenia w domu. Czynniki zewnętrze środowiskowe predysponujące do wystąpienia upadków, związane są z otoczeniem, w którym przebywa pacjent.
   Aby zminimalizować upadki w środowisku domowym należy przestrzegać poniższych wskazówek:
   • Trzymaj przedmioty, których często używasz w miejscach łatwo dostępnych, do których możesz sięgnąć bez wspinania się, zawsze zamykaj szafki
     i szuflady, aby się nie potknąć,
   • Pozbądź się podartych, pofałdowanych dywaników, chodniczków i mat,
   • Meble w pomieszczeniach miej stabilne, fotele i krzesła z poręczami, wydłużone do przodu, abyś mógł się bezpiecznie o nie wesprzeć, unikaj krzeseł z kółkami,
   • Unikaj śliskiej, mokrej i wypastowanej podłogi, zastosuj matę antypoślizgową,
   • Usuń meble z miejsc utrudniających przejście, nie zastawiaj korytarzy,
   • Dbaj o umiarkowane ogrzewanie (nie może być zbyt chłodno ani zbyt gorąco),
   • Przewody elektryczne chowaj pod meblami lub listwami podłogowymi,
   • Przy telefonie trzymaj numery alarmowe napisane dużą czcionką,
   • Zawsze miej telefon w zasięgu ręki, używaj przenośnego telefonu i miej przy sobie numery telefonów alarmowych,
   • W nocy pozostaw włączone światło w przedpokoju,
   • Ogranicz oślepiające światło słoneczne za pomocą zasłon lub żaluzji okiennych,
   • Kontroluj swoje lekarstwa, używając leków bez recepty, zapytaj farmaceutę lub lekarza o skutki uboczne,
   • Poproś bliskich o pomoc w czasie kąpieli, w wannie lub w kabinie prysznicowej połóż na stałe matę antypoślizgową, jeśli nie czujesz się pewnie zastosuj podczas kąpieli krzesło lub siedzisko kąpielowe, ręczny zestaw prysznicowy,
   • Nigdy nie przytrzymuj się stojaka na ręcznik, podstawki na mydło, półek, czy innych przedmiotów, które nie są wmontowane w ścianę,
   • Zainstaluj podwyższony sedes,
   • Nie zamykaj się w łazience, drzwi w łazience powinny być otwierane na zewnątrz (osoba, która przewróci się w łazience blokuje drzwi swoim ciałem),
   • Wstawaj powoli po siedzeniu lub leżeniu, posiedź na brzegu lóżka, krzesła do czasu, gdy poczujesz, że już nie kręci ci się w głowie,
   • Zwiększ oświetlenie, używaj abażurów, by zmniejszyć ostrość światła, zamontuj nocne lampki,
   • Unikaj śliskich materiałów (satynowe pościele, kołdry i prześcieradła), zbyt długiej lub zbyt luźnej odzieży.
3. Jak samodzielnie wstać z podłogi
   • Uspokój się, złap oddech, otrząśnij się z szoku,
   • Obmacaj swoje ciało,
   • Sprawdź czy nie masz poważnych obrażeń,
   • Jeżeli odniosłeś obrażenia np. Masz ranę, złamałeś kość, to musisz pozostać tam gdzie jesteś,
   • Wezwij pomoc (karetka pogotowia,
   • Numer alarmowy, bezpłatny - 112) i poczekaj na nią,
   • Jeżeli nie odniosłeś obrażeń, rozglądnij się w poszukiwaniu solidnego, stabilnego mebla (najlepiej fotela), przeczołgaj się do niego, przekręć się na bok,
   • Chwyć rękoma fotel, podciągnij się, zmień pozycję na klęczącą,
   • Wysuń jedno kolano, a stopę oprzyj na podłodze,
   • Podciągnij się na rękach i nogach unosząc pośladki,
   • Usiądź na fotelu. odpocznij przed próbą poruszenia się. możesz odpocząć w dowolnym momencie (jeśli nie uda ci się za pierwszym razem, odpocznij i spróbuj ponownie),
   • Poinformuj bliskich o zdarzeniu.
4. Jak możesz pomóc wstać osobie po upadku
   Chcesz pomóc wstać osobie po upadku, pamiętaj: unikaj dodatkowych urazów u osoby, która upadła i nie narażaj siebie na urazy związane z niesioną pomocą.
   
   • Nie spiesz się, niech osoba po upadku odpocznie tak długo jak potrzebuje, nie próbuj jej „na siłę” od razu podnosić!,
   • Uspokój tę osobę i siebie (weźcie kilka głębokich i wolnych oddechów),
   • Sprawdź obrażenia - jeżeli podejrzewasz, że urazy są poważne np. Złamanie kości, rana otwarta - osobę taką trzeba pozostać tam gdzie jest (w miejscu upadku). Ułóż ją jak najwygodniej, okryj kocem, wezwij karetkę pogotowia (nr tel. 112 – bezpłatny) i pozostań z nią do jej przyjazdu,
   • Jeżeli nie doszło do poważnych obrażeń i osoba czuje, że może z pomocą wstać, przystaw w pobliże osoby leżącej dwa solidne, stabilne krzesła (ważne, by osoba, która upadła, wstała sama, możesz jedynie udzielać porad i pomóc jej odwrócić się na bok),
   • Jedno krzesło postaw w taki sposób, aby siedzisko znalazło się naprzeciw osoby,
   • Pomóż uklęknąć osobie po upadku, jeżeli bolą ją kolana podłóż ręcznik/kocyk,
   • Poproś, aby oparła się rękoma o siedzisko krzesła, wysunęła jedną nogę do przodu, a stopę postawiła na podłodze,
   • Drugie krzesło postaw za osobą, poproś, aby uniosła się na rękach i nogach, a następnie usiadła na krześle za sobą. Asekuruj ją w siadaniu lub delikatnie pomóż jej usiąść pamiętając, by jej nie podnosić - powinna zrobić to sama. W trakcie tych czynności twoje plecy powinny być wyprostowane.
   • Pozostań z nią, aż się uspokoi i upewnisz się, że nic jej nie jest.
5. Skutki upadków
   Upadki mogą mieć wiele poważnych następstw bezpośrednich i odległych: zespół po upadkowy ze stanami lękowymi, wychłodzenie (hipotermia), odwodnienie, rozległe stłuczenia, złamania kości, niesprawność, odleżyny, zakrzepica żył głębokich. 
6. Profilaktyka
   1. Zadbaj o formę - ćwiczenia, treningi chodu,
   2. Stosuj bogatą w wapń dietę z dodatkiem witaminy d (zmniejsza ryzyko złamania),
   3. Kontroluj swoje lekarstwa (także te bez recepty) - sprawdzaj terminy ważności, skutki uboczne działania,
   4. Badaj kontrolnie wzrok, prawidłowo protezuj wzrok (okulary),
   5. Unikaj nagłych zmian światła, przechodząc ze światła do ciemności lub w drugą stronę zatrzymaj się dając czas oczom na dostosowanie się do zmiany,
   6. Noś dopasowane obuwie, na płaskiej, gumowej (nie plastikowej) podeszwie

Jeśli masz jakieś pytania dotyczące informacji zawartych w tej broszurze, lub chciałbyś otrzymać więcej informacji, jak możesz pomóc zapobiec upadkom, prosimy porozmawiać z dyżurną pielęgniarką.